SIV Eğitiminin Dört Temel Taşı

15 Ocak 2021, Malin Lobb’un yazısından uyarlanmıştır

SIV eğitiminde hedefimiz yalnızca ekstrem manevraları öğretmek değil; pilotun, karşılaşabileceği her duruma karşı kendini hazır hissetmesini sağlayacak temel becerileri kazandırmaktır. Fransa Annecy’deki Flyeo yamaç paraşütü okulunda uyguladığımız sistemde, bu hazırlığın dört temel ayağı bulunur. Bu becerileri kazanmak için illa ki kanadı stall'a sokmak ya da aşırı manevralar yapmak şart değil. Asıl mesele, bu dört temel prensibi özümsemektir.

1. Harnese Güvenmek

SIV eğitiminin temeli, harnese güvenmektir. Çünkü harnes, uçuş esnasında bedenimize destek sağlayan ana ekipmandır. harnesimize güvenmeden diğer becerilere geçmek neredeyse imkânsızdır.

Bunu şöyle hayal edin: Bir ralli pilotunun, kovuklu yarış koltuğu yerine dev bir pilates topuna oturduğunu düşünün. Virajlarda dengesi bozulacak ve vücudunu sabitlemek için istemsizce ellerini kullanacaktır. Bu da direksiyon hakimiyetini olumsuz etkiler. Oysa sıkıca sabitlendiği bir yarış koltuğunda pilotun bedeni desteklenir, elleri ise tamamen direksiyona odaklanabilir.

Yamaç paraşütü harnesi de aynı prensiple çalışır. Eğer biz uçuş esnasında kendimizi kasarak dik oturmaya çalışırsak, harnesle temasımızı kaybeder ve beden desteğimizi yitiririz. Bu durumda vücudumuz dengeyi sağlamak için içgüdüsel olarak kollarımızı devreye sokar — ama ellerimizde fren ipleri varken bu oldukça tehlikelidir. Denge sağlama çabası farkında olmadan fren çekmeye ve istenmeyen ikincil olaylara yol açabilir.

2. Kolları Ayırmayı (Dissociation) Öğrenmek

Doğal içgüdülerimiz, düşerken kollarımızı öne doğru uzatmamıza sebep olur. Sandalyede fazla geriye yaslandığınızda dengenizi kaybettiğiniz o anı düşünün — kollarınız hemen sizi kurtarmaya çalışır.

Aynı durum havadayken de yaşanır. Vücudunuz eğim sınırlarını aştığında ya da düşme hissi oluştuğunda, kollarınız istemsizce devreye girer. Bu tepkiden kurtulmanın anahtarı yine seleye güvenmektir. Seleye güvenmeye başladığınızda, vücudunuzu bırakabilir, kollarınızı ise yalnızca kontrol ve frenleme amacıyla kullanabilirsiniz. Yani: kol kaslarınız hayatta kalma içgüdüsüyle değil, bilinçli uçuş yönetimiyle devrede olmalı.

3. Fren Menzilinin Tamamını Kullanabilmek

Birçok pilot, fren iplerini yalnızca %30 oranında kullanır. Hatta çoğu, ellerini tam yukarı – makara hizasına – bile getirmez. Yani frenin hem alt, hem de üst limitlerini doğru kullanamaz. Bu da özellikle toparlanma anlarında ciddi sorunlara yol açabilir.

YouTube'da şu sahneyi mutlaka görmüşsünüzdür: Bir pilot, yedek atmaya karar verip frenleri bıraktığında kanat yeniden uçuşa geçer. Bu durum, elleri tamamen yukarıya, yani frenin sıfır noktasına getirebilmenin ne kadar önemli olduğunu gösteriyor.

Eğitimlerimizde bu yetkinlik olmazsa, pilotu daha ileri manevralara — örneğin stall çalışmasına — geçirmiyoruz. Zira fren bırakmak, kanada yeniden “tam güç” vermek demektir ve bu da psikolojik olarak zordur. Ama unutmayalım: O an kanada tam gücünü verdiğinizde, aynı zamanda gerektiğinde tüm gücü kesebilme iradesine de sahip olmalısınız. Bu, tamamen zihinsel bir meseledir.

4. Durumsal Farkındalık (Situational Awareness)

Diğer üç temel beceriyi hangi durumda, ne zaman uygulayacağınızı bilemezseniz hepsi boşa gider. Bu yüzden durumsal farkındalık belki de en kritik parçadır.

Bu farkındalık yalnızca tekrar yaparak gelişir. Tekrarlanan manevralar sayesinde bedeniniz “uçuşun haritasını” çizmeye başlar. Ne olursa, ne hissedilir, sonrasında ne gelir ve ne yapılır… Bu öngörü sayesinde sürprizler azalır ve her an duruma uygun müdahale şansınız olur.

Ve Beşinci Gizli Temel: Zihin

Yukarıda saydığımız tüm beceriler, zihinsel bir hazırlık ve kontrol gerektirir. Fiziksel becerilerinizi geliştirirken zihninizi de bu sürece dahil etmelisiniz. Zihinsel esneklik, cesaret, bilinçli karar alma ve duygularla başa çıkma becerileri, SIV eğitiminde sizi ileriye taşıyan görünmez rehberlerdir.

Sonuç olarak, SIV sadece havada birkaç teknik manevra öğrenmekten ibaret değil. Uçuşun psikolojik ve fiziksel yönleriyle bütünleşmiş bu dört temel — ve onların üzerinde yükselen zihinsel denge — bir pilotun hem emniyetli hem de keyifli bir uçuş yapmasını sağlar.

Yazan: Malin Lobb Uyarlayan ve Türkçeye çeviren: Rasta Babba